Ο Νικολό Μακιαβέλι στην Άννα Διαμαντοπούλου,
(μία χαμένη επιστολή του 1513*)
Βασίλης Συμεωνίδης
Κυρία υπουργέ,
σ’ αυτήν την κρίσιμη συγκυρία κατά την οποία θα πρέπει να δείξετε την ανάλογη αξιοσύνη για να πετύχετε το δύσκολο έργο που πηγάζει από τη δημόσια θέση σας, «επιθυμώντας κι εγώ να λάβω την ευχαρίστηση να σας παρουσιάσω ένα ελάχιστο δείγμα της εκτίμησης μου, σκέφτηκα να σας προσφέρω κάτι». Όμως, δε βρήκα τίποτα καλύτερο από τις σκέψεις που πηγάζουν από την εμπειρία των πραγμάτων που σχετίζονται με την εκπαίδευση.
Καθώς, λοιπόν, η οικονομική κρίση προσφέρει το άλλοθι για τη συμπίεση της χρηματοδότησης που δίνετε στα σχολεία, έχετε την τύχη με το μέρος σας. Δε θα πρέπει να ξεχνάτε ότι χρειάζεται αποφασιστικότητα και ότι «οι ωμότητες πρέπει να γίνονται όλες μαζί ώστε η γεύση τους να διαρκεί όσο γίνεται λιγότερο». Δηλαδή θα πρέπει να προχωρήσετε στις συγχωνεύσεις των σχολικών μονάδων που συστεγάζονται στις πόλεις, κάτι που φαίνεται να είναι το πιο δύσκολο, αλλά και το πιο ωφέλιμο σκέλος των αποφάσεων σας. Η πραγματοποίηση αυτής της απόφασης θα προχωρήσει εύκολα απ’ ότι φαίνεται, επειδή το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών στην πραγματικότητα δεν αντιλαμβάνεται τη ζημία που θα πάθει με αποτέλεσμα να είναι αδιάφορο για το ζήτημα αυτό και επειδή η συγχώνευση σχολείων που συστεγάζονται δε θα αλλάξει φαινομενικά σε τίποτα την καθημερινότητα των περισσότερων.
Οι μαθητές θα συνεχίσουν να πηγαίνουν στο ίδιο σχολείο και να βρίσκονται στις ίδιες αίθουσες· οι γονείς δε θα καταλάβουν καμία διαφορά σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση· η καταφυγή στη φροντιστηριακή βοήθεια δε θα επηρεαστεί ούτε στο ελάχιστο· οι εκπαιδευτικοί γρήγορα θα συνηθίσουν και θα είναι ευχαριστημένοι, εφόσον τηρήσετε τη συμβουλή ότι «οι ευεργεσίες πρέπει να γίνονται σταδιακά ώστε η γεύση τους να διαρκεί περισσότερο». Δηλαδή, η αντίδραση που μπορεί να φοβόσαστε από την εκπαιδευτική κοινότητα δε θα είναι σημαντική, εφόσον «το μόνο που θέλει είναι να έχει την αίσθηση πως δεν καταπιέζεται» και αυτό μπορείτε να το κατορθώσετε με μικροκαλοπιάσματα και ανέξοδες κολακείες. Θα είστε σίγουρη από την αντίδραση του απλού εκπαιδευτικού «αρκεί να καταφέρετε να τον πείσετε πως τον φροντίζετε και να του δημιουργήσετε την αίσθηση της ελευθερίας».
Ακόμα δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι «οι διοικούμενοι μισούν την ανασφάλεια». Θα πρέπει δηλαδή να εγγυηθείτε τη σιγουριά των εκπαιδευτικών για το μέλλον τους, ακόμη και αν δεν πρόκειται να κρατήσετε το λόγο σας. Εξάλλου «δεν έχει νόημα να τηρήσετε τις αποφάσεις σας, όταν εκλείψουν οι λόγοι που σας έκαναν να τις πάρετε». Θα πρέπει να εξασφαλίσετε τις ανέξοδες διευκολύνσεις που σχετίζονται με το ωράριο και τις οργανικές θέσεις τους, ώστε να μην τους παρασύρει η ανασφάλεια σε αντιδράσεις που μπορεί δύσκολα να ελεγχθούν. Από την άλλη, επειδή δε μπορεί να φανείτε αγαπητή, θα πρέπει να προκαλείτε το φόβο της τιμωρίας. Η συγκυρία σας ευνοεί επειδή «οι άνθρωποι συνηθίζουν να νιώθουν ιδιαίτερα υποχρεωμένοι όταν βλέπουν καλό από κάποιον για τον οποίο ήταν σίγουροι πως θα δουν κακό». Αρκεί, λοιπόν, να μεθοδεύσετε με τέτοιο τρόπο την πολιτική σας.
Τέλος, δε θα πρέπει να σας εμποδίζουν οι αντιδράσεις που προέρχονται από τα στελέχη της εκπαίδευσης και από τους συνδικαλιστές, επειδή οι περισσότεροι απ’ αυτούς «δένουν την τύχη τους με την τύχη» τη δική σας και των αλλαγών που προωθείτε. Μην ξεχνάτε ότι «τους ισχυρούς είναι πολύ εύκολο να τους κολακεύετε, αρκεί να τους δίνετε και να τους παίρνετε προνόμια και τιμές κατά τα κέφια σας». Όσοι λίγοι μπορεί να σας σταθούν εμπόδιο θα μείνουν αδρανείς, εφόσον δε θα έχετε εχθρούς τους απλούς εκπαιδευτικούς της σχολικής αίθουσας, οι περισσότεροι εκ των οποίων θα είναι ευχαριστημένοι, επειδή νιώθουν ότι διαλέγουν τα «καλά» τμήματα και επειδή έχουν λίγα «κενά» στο πρόγραμμά τους, μικροπρέπειες και ψευδαισθήσεις που τους ευχαριστεί ιδιαίτερα να ασχολούνται μ’ αυτές και δε θα πρέπει να τους τις στερήσετε.
Στο ζήτημα της κατάργησης σχολικών μονάδων θα πρέπει να ζυγίσετε καλύτερα τις αποφάσεις σας. Αν ένα απομακρυσμένο χωριό μείνει χωρίς σχολείο το κακό δε θα ξεχαστεί εύκολα. Αντίθετα, επειδή η καθημερινότητα των μαθητών και των οικογενειών τους θα αλλάξει και θα επιφέρει μεγαλύτερη κούραση και έξοδα, θα στρέφονται εναντίον σας για αρκετό διάστημα, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τη συνέχεια της πολιτικής σας καριέρας. Ένας μαθητής που θα είναι αναγκασμένος να ξυπνά μισή και μία ώρα νωρίτερα, να περιμένει στο ύπαιθρο το μεταφορικό μέσο, να φτάνει νωρίτερα και να περιμένει την έναρξη των μαθημάτων, θα νοσταλγεί τη θαλπωρή του σχολείου που ένιωθε περισσότερο δικό του και δύσκολα θα ξεχάσει ότι εσείς το κλείσατε. Για τον ίδιο λόγο και η οικογένεια του κάθε μαθητή θα θυμάται τα χρόνια που είχαν σχολείο στο χωριό. Μην ξεχνάτε ότι η καθημερινότητα του θα επιβαρυνθεί ακόμα περισσότερο, εφόσον η ανάγκη να έχει φροντιστηριακή βοήθεια μπορεί να τον κρατά μακριά από το σπίτι του για όλη την ημέρα χωρίς καθόλου ξεκούραση και χωρίς πραγματικό φαγητό. Με αυτές τις συνθήκες θα είναι δύσκολο να παρουσιαστείτε ως ευεργέτης ακόμα και αν παραχωρήσετε πολλά στους μαθητές και στις οικογένειές τους. Αντίθετα, αν διατηρήσετε τη λειτουργία των μικρών απομακρυσμένων σχολείων, θα μπορείτε να παρουσιάζεστε με το πρόσωπο του ευεργέτη της κοινωνίας και «οι πράξεις σας να φαίνονται ως ευεργεσίες και σταδιακά να δημιουργείται κλίμα ασφάλειας στους εξουσιαζόμενους», οι οποίοι θα μάθουν να πιστεύουν στις καλές προθέσεις που διακηρύσσετε.
Μην ξεχνάτε ότι δύο πράγματα θα λειτουργήσουν σύντομα σε όφελός σας. Η δυσλειτουργία των μικρών σχολείων, επειδή δεν είναι συμβατά με τις αλλαγές που προωθείτε και η ταλαιπωρία των εκπαιδευτικών που θα διδάσκουν σ’ αυτά, επειδή η διαρκής μετακίνηση τους θα επιφέρει κούραση, οικονομικό βάρος και κίνδυνο ατυχημάτων. Σύντομα λοιπόν θα μπορείτε να κλείσετε και τα μικρά σχολεία παρουσιαζόμενη σαν ευεργέτης! Γεια σας. Φλωρεντία, 13 Φεβρουαρίου 1513.
* διασκευασμένα και ακριβή αποσπάσματα από το Διονύσης Βίτσος (επιμ.) 2008, Niccolo Machiavelli,
Οι 183 βασικές Μακιαβελικές ρήσεις του "Ηγεμόνα", Περίπλους
το διαβάσαμε στο alfavita.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας...